„Todićeva crkva“ u Starom Kostolcu je zadužbina brodarskog kapetana i brodovlasnika iz Beograda Dragutina V. Todića i njegove žene Leposave, koja je posvećena Svetom velikomučeniku Georgiju. Podignuta je 1924. godine prema projektu arhitekte Pere Popovića po ugledu na crkvu Lazaricu, zadužbinu despota Stefana Lazarevića. O ovoj crkvi pisaćemo u nekoliko delova na portalu „Trag“.
Crkva Svetog velikomučenika Georgija nalazi se na uzvišenom platou poznatom po imenu Mali grad, prostoru sa veoma dugim kontinuitetom od neolita, preko antike do srednjeg veka.
Veliki zadužbinar Todić je bio prvi Srbin iz Srbije koji, posle polaganja ispita pred državnom komisijom, postaje kapetan i zapovednik broda 1904. godine. Do 1909. radio je u Brodarskom društvu, a onda kupuje jednu malu deregliju i postaje brodovlasnik. Transportujući svojim brodovljem i šlepovima ugalj iz ugljenog rudokopa Kostolac zavoleo je selo Kostolac kao svoje rodno mesto. Paralelno sa tim je „stekao i čuvao poverenje jednoga od najbogatijeg i najsolidnijeg poslovnog prijatelja, uvaženog industrijalca Gospodina Vajferta i njegovog sestrića dr Ferdinanda Gramberga”. Kasnije je postao akcionar „Rudnika Kostolac — Đorđe Vajfert AD” i imao je znatan broj akcija. Bio je i član upravnog odbora rudnika, a pored toga i počasni građanin opštine kostolačke, počasni predsednik lovačkog udruženja Kostolca itd.
Crkva je podignuta na platou kostolačkog visa (ili „grada”), gde su se još mogle videti zaostale zidine vojničkog grada imperatora Justinijana (oko 500. godine nove ere). Za vreme prvog svetskog rata, 1915. god. tu su bili srpski vojnički rovovi i svaka je stopa zemljišta preorana neprijateljskim granatama i natopljena herojskom krvlju branilaca otadžbine.
Vlasnik poseda na kome je kasnije napravljena crkva nije hteo da ustupi zemljište, te je Stevan Stojanović, imućni meštanin Kostolca, ponudio vlasniku zemljišta da u zamenu za posed na Kostolačkom visu izabere njegove najbolje njive. Nakon trampe Stevan Stojanović je zemljište poklonio za izgradnju crkve, a u znak zahvalnosti u crkvi se i dan danas nalazi stolica sa njegovim imenom na koju su njegovi potomci ponosni.
Sama crkva je građena od 9. juna 1923. do 6. maja 1925. godine, kada je predata sveštenoj upotrebi. Plan za crkvu je radio arhitekta Petar J. Popović, u to vreme profesor i načelnik Ministarstva građevina. Crkva je projektovana u srpsko – vizantijskom stilu i podseća na crkvu Lazaricu u Kruševcu. Saradnik pri izradi plana bio je dr Miloje Vasić, profesor Beogradskog univerziteta. Njih dvojica su povremeno obilazili objekat dok je bio u gradnji i kontrolisali izvođenje radova…
– Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „Stogogodišnjica Todićeve crkve“, koji sufinansira Gradsko veće grada Požarevca, po osnovu Konkursa za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja za štampane medije, radio, televizijske, internet medije i novinske agencije za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji grada Požarevca u 2019. godini.
– Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa, koji je dodelio sredstva.
Nastaviće se…
Izvor: Trag
Foto: Trag,
spomenicikulture.org.rs