Opštinu Kučevo je priroda bogato obdarila brojnim lepotama, netakuntim izvorima, planinskim vencima, a ovu oblast karakteriše i veoma bogata istorija, zanimljiva kultura i mistična komponenta. Sve ove osobenosti objedinićemo i približiti kroz projekat na portalu Trag.rs.
Pek je najzlatonosnija reka u Srbiji iz koje je zlato vađeno u dalekoj prošlosti, u čemu su posebno bili uspešni stari Rimljani. U rimsko doba, kada je vladao car Hadrijan, počele su intenzivne eksploatacije, a nastavile su se i u srednjem veku. Kada se ovaj kraj oslobodio od Turaka, meštani su počeli da obnavljaju eksploatisanje, pa je krajem 19. veka to rađeno pod pokroviteljstvom same države, Kraljevine Jugoslavije.
Interesovanje za ispiranje zlata tradicionalnim načinom postoji i u današnje vreme, pre svega kod zaljubljenika u prirodu i stare zanate. Svake godine se u sklopu tradicionalne manifestacije „Homoljski motivi“ na obali Peka demonstrira ispiranje zlatonosnog peska ispitakom, na isti način kako se to radilo i u dalekoj prošlosti. Na taj način se čuva od zaborava tradicionalni način ispiranja zlata, ali se i turistički promoviše.
U savremeno doba, zlato se dobija industrijskim putem, zahvaljujući preradi bakra. I dalje ima zaljubljenika u prirodu, koji vole da na „zlatnom“ Peku ispiraju zlato na tradicionalan način uz pomoć ispitka i prališta. U pralištu postoje pregrade u kojima se zadržava zlato kada se odstrani krupan materijal, a u ispitak se stavlja ovaj pročišćeni sadržaj koji se sakupi u pralištu. Uz pomoć vode se vrši ispiranje, a ispitak uspeva da ukloni otpad i bezvredne metale i minerale, pa na kraju ostaju sitne čestice zlata. Još uvek se u ovim krajevima čuva tzv. vlaški ispitak od drveta. On je ovalnog oblika i najčešće se pravi od topole ili nekog drugog mekanog drveta. Savremeni ispirači zlata uglavnom koriste okrugle plastične ispitke. Danas ljudi vade zlato iz Peka na najtradicionalniji način – ispiranjem. Kažu da ovo rade isključivo iz uživanja i radi zabave. Da bi se tražilo zlato, prvo se moraju nabaviti dve alatke. To su pralište za ispiranje i ispitak, uz pomoć koga se sakuplja isprani materijal.
Arheološko nalazište „Kraku Lu Jordan“ se nalazi na ušću Brodičke reke i Peka. Na ovom arheološkom nalazištu se mogu pronaći dokazi o tome da su Stari Rimljani imali svoje rudnike, ali i livnicu zlata. Pretpostavlja se da je život u ovim krajevima bio razvijen, jer su i Nemanjići vadili zlato iz Peka, odnosili ga do Dubrovnika, a odatle ga tovarili na brodove i prodavali daleko odavde.
Najpoznatiji bivši rudnik zlata „Blagojev Kamen“ ime je dobio po jednom pastiru. Ovaj momak je čuvao svoje ovce i išao za stadom kada je slučajno naišao na grumen zlata. Zlato je sačuvao u svojoj kolibi, a onda ga je poklonio jednoj grupi prirodnjaka koji su potražili prenoćište kod njega.
Nakon toga je počelo da se vrši ozbiljnije istraživanje ovog kraja, kao i eksploatacija. Rudnik je osnovan 1902. godine, ali je od 1961. godine zatvoren. Koncesije za ovaj rudnik nekada su imali Feliks Hofman i Đorđe Vajfert, poznati predratni industrijalci.
Zlatonosni bager kralja Aleksandra
U selu Neresnica, kod Kučeva, 1934. godine, postavljen je drugi po veličini bager na svetu (najveći bager je posedovao engleski kralj u Indiji). Ovaj bager je vadio od 25 do 32 kilograma čistog zlata svakog meseca. Statistika kaže da je do 1955. godine, iz Peka izvađeno više od 7 tona zlata. Zanimljivo je reći da je ovaj bager bio u funkciji sve do 1955. godine, a onda je prodat kao staro gvožđe firmi „Otpad“ iz mesta Vitez.
Ispiranje zlata kao nezaobilazan deo zavičajne istorije
Legenda o Zlatnom runu na ušću Peka u Dunav je zanimljiva, ali neizvesna. Pobornik ove legende je Petar Anđelković iz Kučeva, antropolog, skulptor, slikar, jednom rečju multitalentovani čovek, zaljubljenik u mitove Zvižda i Homolja, ali i zaljubljenik u istoriju ovog kraja. On je ispiranje zlata opisao u zavičajnoj istoriji kučevačkog kraja pod nazivom „Zlatno runo u dolini Peka“.
– Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „Manifestacije u opštini Kučevo u 2024. godini“, koji sufinansira Predsednik opštine Kučevo po osnovu javnog Konkursa za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Kučevo u 2024. godini.
– Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Izvor: Trag.rs / tokucevo.org / turizmopedija.com
Foto: YT Screenshot / kucevo.rs / tokucevo.org