Programski sadržaji Udruženja potomaka ratnika 1912-1920. Gradske organizacije Požarevac u kulturi istorijskih sećanja oslobodilačkih ratova Srbije kroz vekove, nisu izostali ni ove godine, posebno na obilasku stratišta, spomenika i spomen-obeležja širom Evrope. Godine za nama 2020, 2021. i delom 2022. su godine pošasti pandemijskih razmera korone virusa, koja nije mimoišla ni jednu civilizaciju zemljine kugle. Udruženje u pomenutim godinama našlo je za shodno u „pauzama“ virusa da obiđe kulturne i istorijske spomenike širom Srbije ne zaboravljajući naše pretke i tada.
„Nestankom virusa“ tokom 2022. godine, stvaraju se uslovi za posetu evropskim spomen obeležjima, među njima poseta francuskom ostrovu Korzika, koje je od veoma velikog istorijskog značaja za Srbiju u Prvom svetskom ratu. U stradanju srpskog naroda i vojske 1915. prelaskom preko Albanije, „nađe“ se još jedno ostrovo spasa.
Po pristizanju na Jadransku obalu Albanije naše vojske sa ranjenim i promrzlim vojnicima i civilima, koji čekaju ukrcavanje za spas na ostrovo Krf, gde isto ukrcavanje čekaju teško oboleli vojnici, žene, deca i staraci ne znajući kuda. Na Badnje veče (24. decembra 1915) 6. januara 1916. krenuše prvi brodovi saveznika iz male albanske luke San Medove za Krf i srpska nejač, teško oboleli vojnici, žene deca i starci za Korziku i Marselj.
Otkuda i na Korziku ?
Francuska kao saveznik Srbije u I svetskom ratu, ostrovo Korzika geografsko i toponimsko mediteransko klimatsko područje. Bitna preventiva ostrovske izolacije-karantina izbeglog našeg naroda koje u takvim ratnim prilikama nosi razne bolesti, i mnogo značajno, osnovno pružanje ekonomske pomoći stanovnika sa ostrova blagodetima koje su imali. Na ostrovo Krf tih dana pristiže oko 150.000 vojnika i civila, a više od trideset hiljada nejači ibeglog srpskog naroda 1915/1916. sa albanske obale Jadrana usmerava se na Korziku, južnu Francusku, a kasnije Severnu Afriku u zemlje Magreba. Zato ostrovo Korzika posta i ostrvo spasa poput Krfa.
Ukrcavanje prvih brodova za Krf, ukrcava se i prvi brod „Amazon“ u ne velikoj i veoma plitkoj luci San Medova na severu Albanije za Korziku i južnu Francusku. Najpre se ukrcavaju teški ranjenici, žene, deca i starci njih oko 300. tog Badnjeg dana Božića kada brod isplovljava put Korzike. Dva dana plovidbe, brod se nađe blizu grada i luke Bastija severnog dela Korzike. Lučka kapetanije ne dozvoli da brod uplovi u luku. Razlog je, naredba Francuske vlade da se najpre izvrši dezinfekcija i vremenska izolacija-karantin, jer na brodu je dosta obolelih od epidemiološki bolesti, tifusa, malarije, dijareje, tuberkoloze i drugih bolesti. Brod ne uplovljavlja u grad Bastiju, već produžava još dva dana plovidbe do arhipelaga Friuli kod Marselja, gde se iskrcavaju u karatntinsku izolaciju i na čuvenom ostrovu If sa poznatom tvrđavom čuvenog romana pisca Aleksandra Dime „Grof Monte Kristo“. Na tom ostrovskom arhipelagu ostaju sve do 14.januara u izolaciji a vraćaju tek 20 januara u Bastiju gde bivaju smešteni širom ostrva Korzike.
Isplovljavanjem prvog broda iz luke San Medova, već (25. januara po starom kalendaru, Božić) 7. januara po novom, isplovljava i drugi brod „Kening Albert“ sa 500 osoba izbeglog srpskog naroda, ništa bolje i ništa manje zdraviji od prethodnika. Samo što su isplovili iz luke San Medova prema Brindiziju, brod zarobljavaju sa podmornicama i ratnim brodovima Austrougari i odvode u Boku Kotorsku, gde ostaju 53 sata zarobljeni, kada ih posle tog vremena oslobađaju. Nije poznato i uobičajeno zašto su tako brzo oslobođeni, međutim postoje relevantne pretpostavke. U Bokokotorskom zalivu prilikom zarobljavanja, razbole se jedan naš putnik od tifusa gde umire a Austrougari od straha oslobode brod koji isplovljava sa svim zarobljenima. Druga pretpostavka može biti: preko Albanije sa srpskom vojskom kretalo se zarobljeno oko 60.000 vojnika austrogurskih. Zapisano je da su zarobljenici po dolasku na Jadransku obalu Albanije stigli sa oko 30.000. vojnika i ukrcali se na brodove tek u Valoni. Iz Valone brodovima bivaju transportovani na Siciliju a zatim na ostrovo Azinare na severu Sardinije***. Da li je bilo razmene austrougarskih zarobljenika sa našim izbeglim narodom na brodu „Kening Albert“ te su veoma brzo oslobođeni, što u to vreme Austrougari nisu imali baš respekta. Po oslobađanju zarobljenog broda takođe i on odlazi na ostrova Friuli kod Marselja i posle 4 dana karantina vraćaju se prema Bastiji na Korziku. U povratku iskrcavaju teške ranjenike u bolnicu pomorske baze Francuske, Tulon, i nastavljaju za Bastiju gde meštani sa ushićenjem i ponudama prihvataju taj naš napaćeni narod i razmeštaju u privatne domove duž čitave Korzike.
Danas ostrovo If u arhipelagu Friuli kod Marselja
O životu izbeglog našeg naroda na Korzici, obilazeći oktobarskih dana 1916. Korziku, kaže Jelena Lozanić, udata u Ameriku, humanitarac, volonter pre svega, plemenit čovek koja je sve vreme sa našim izbeglim i napaćeni narodom od Balkanskih pa i čitavog Prvog svetskog rata. „Kada sam stigla na Korziku, gde god svratila u koje mesto tu je bio naš čovek, žena, dete. Na Korziku je stiglo od decembra 1915-1918. između 5-6000 izbeglog srpskog naroda. Samo u Ajačiju je bilo smešteno više hiljada. U takvom prilivu velikog broja ljudi na ostrovu, morala je biti mobilnost, pre svega na pomoći i oporavku iscrpljenog i obolelog naroda. Dolaskom prve grupe sa velikim brojem dece polovinom decembra 1915. iz Soluna, srpski potporni fond je u saradnji sa Engleskom misijom već tada organizovao je medicinsko osoblje od 50 medicinski sesatara Škotske sa dopremom opreme, naročito šatora i drugih medicinskih potreba. Tada je bolnica već imala 200 kreveta i posebna odelenja za decu. Ne zadugo nastaje i odeljenja za lečenje tuberkoloze smešteno pod šatore, porodilišta i druge neophodne medicinske pomoći, najpre u Ajačiju. Problem je bio kako decu i izbegli narod ugrupisati i da su većinski u državnim smeštajima. U Ajačiju su smešteni u hotelu“Švajcerhof“ 100 izbeglih osoba, gde sam i večerala sa njima. U vili „Tul Albion“ 60 osoba, vili „Lafont“ gde je veći broj smešten i u drugim prihvatilištima. U takvim uslovima život je počeo da teče normalnije, tako da su rođena 33 deteta, 30 muških i 3 devojčice. U jednoj široj organizovanosti i izvanrednoj pomoći škotskog medicinskog osoblja, dnevno je moglo da se zbrine po 50 bolesnika u bolnici Ajačija. Organizovane su i školske nastave na dvojezičnim predavanjima, srpskom i francuskom jeziku. Postojale su i škole za sve uzraste, najpre u Ajačiju i Bastiji, velikim gradovima Korzike. Između ostalih škola, postojale su: Gimnazija, škole za majstore, za učitelje i normalne osnovne škole.
Sestra i braća, deca Aranđela Petkovića trgovca iz Požarevca u Ajačiju, Korzika
Najstariji sin Aranđela Petkovića sin sveštenika Ljubomira, đak u Ajačiju
Kako se život odvijao sve normalnije i organizovanije, premeštena je i Srpska pravoslavna crkva iz Soluna u Ajačijo. Prilikom nedeljnih liturgija i pravoslavnih praznika bila je puna crkva našeg naroda i dece. Izbegli srpski narod je radio na svim poljima, poljoprivrede, zanatstva, trgovine, stočarstva, povrtarstva i od dobijnog novca koji su ulagali u Potporni fond Srbije, plaćali svoje obaveze stanovanja, dela hrane, kupovali odeću, obuću i dr. Žene su najčešće vezle, plele džempere, peškire, šile bluze, kecelje i sve to prodavale. Zabeleženo je da je radilo 230 žena.
U selu Bokonjano bilo je smešteno prvih dana 450 izbeglog naroda u privatnim kućama. Radilo se i tu na poljima i u bašti. Devojke su plele, tkale platna, ćilime češljale vunu i ostale poslove. U selu je bilo 33 deteta od 6-15 godina čiji su roditelji ostali u Srbiji ili na frontu. Deca su išla u školu, pohađali se kursevi obrazovanja, geografije i istorije. Učili su zanate za stolara, obućara, devojčice šivenje. Škola je bila smeštena u vili „Chalet“ (Šalet) i radila je od 1916-1917.
Selo Unčijan imalo je 250 izbeglog srpskog naroda. Radili su u voćnjaku, bašti i imali su primanja od 2-3 dinara dnevno, što je delom pokrivalo troškove. U selu je bio jedan naš Vranjanac poreklom, koji je pravio lonce od gline i prodavao na pijaci.
Selo Pjana, malo selo na zapadu ostrva, udaljeno 60 kilometara od Ajačija. U njemu je smešteno nešto manje osoba, prema veličini sela koje je unajmio Srpski potporni fond. Takođe, u malenom selu Kijavari istočnom delu zaliva Ajačija bila su smeštena privremeno deca i odrasli za početak, dok se organizovanost na ostrovu intenzivirala i načinio raspored za duži boravak.
Hronološki zapisano u knjizi Luke Nikolića „ Srbijo, majko, maćeho“ da su pristizanja prva na ostrovo Korzika bila iz Mikre kod Soluna polovinom decembra 1915 godine. Brodovima „Sveta Ana“ i „Amazon“ oko 5.000 izbeglog srpskog naroda koji je krenuo za Marselj i Ajačijo na Korzici. Najpre 19.decembra 1915. gde je stiglo 441 izbeglo lice u Ajačiju, a 144 profesora u Marselj. U tom vremenu na krstarici „Konje“ prevezeno je 942. civila sa celokupnim novcem iz srpskih banaka za Marselj, da bi nešto kasnije brodom „Odesa“ transportovano još 220 civila u istom pravcu. Takođe, 30. decembra. 1915. transportovano je iz Soluna 759 civila, a već 4 januara 1916. još 925 izbeglog srpskog naroda Jedan od najvećih transporta obavljen je posle preuređenog broda „Provans“ 2000 osoba u jednom prevozu za Ajačijo, Marselj i druge luke južne Francuske. Poslednji transport iz Soluna obavljen je 27. januara 1916. sa 1203 osobe prema južnoj Francuskoj.
Otkuda tolikog izbeglog srpskog naroda i dece u Solunu i u delu severne Grčke, gde traže spas na Korzici i južnoj Francuskoj? Probojem Austrougara na Dunavu 7. oktobra 1915. srpski narod znajući zlodela Austrogara posle bitke na Drini 1914. po Mačvi beži prema jugu, preko Niša, Skoplja za Solun, gde i uspeva da nađe spas sve do presecanja Bugara kod Skoplja kad se taj srpski egzodus nastavlja sa srpskom vojskom preko Albanije na Jadransko more. U tom silnom povlačenju prema Solunu kreće i veliki broj dece, naročito bez roditelja i koje plemenita i humana žena Darinka Grujić srpkinja poreklom, udata u Ameriku povede 400 dece iz Mladenovca gde su bili zbrinuti naročito posle bitke na Kolubari 1914. Uz mnogo muka ali uspešno dovede ih u Solunsku luku. O toj ratnoj siročadi zapisano je u časopisu našeg Udruženja „Braničevski svetionik“ br. 4. iz 2016. godine. Prvi izbegli srpski narod sa teritorije nekada eks Jugoslavije, stiže i prvi na Korziku, gde je već ranije stigao u severnu Grčku iz Slavonije, Srema i drugih krajeva. O njima zapisa Mihajlo M. Đokić u knjizi „Naši na Korzici“ kao akter Srpskog potpornog fonda gde kaže: „Kada sam stigao u Bastiju na Korziku obilazeći naš izbegli narodu u južnom predgrađu Bastije „Lupino“ zatičem naše Srbe iz Srema, Banata, Like, Boke Kotorske, Dalmacije i drugih krajeva koji su prvi stigli“. O transportu dece i civila 6. i 7. januara 1916. kazivaše plemenita Jelena Lozanić u prethodnom delu teksta.
Dalji dolasci na Korziku kako Srpske novine sa Krfa zapisaše, da je 2 februara 1916. u Ajačijo stiglo 300 dece, a u Bastiju nešto kasnije 322 deteta na školovanje i oporavak. Zanimljivo je da je u veoma kratkom vremenskom intervalu, 6 januar – 15. april 1916. na Korziku pristiglo i razmešteno 3.825 izbeglog lica srpskog naroda raznih uzrasta i zdravstvenog stanja. I sve je bilo smešteno po domaćinstvima, državnim i privatnim institucijama, na oporavku, na radu, zanatu, deca u školama raznih uzrasta sa posebnom obukom učenja.
Jedan broj učenika koji je bio smešten na Korzici došao je sa predznanjem iz Srbije, tako da je već 6. jula 1916. stekao prava za višim obrazovanjem, među njima 54 studenta i 13 gimnazijalca ukupno 67 iz Ajačija koji su poslati na francuske univerzitete, Pariza, Marselja, Monpeljea, u Švajcarsku, zemlje Magreba i druge. U vremenu 1916/1917. postojale su je u Francuskoj 122 osnovne škole, za obrazovanje naše dece za koje se izborilo naše Ministarstvo prosvete sa ministrom Ljubomirom Davidovićem. Na Korzici postojalo je 5 osnovnih škola sa 132 učenika, od toga 72 učenice. Po raspustu đaci su radili kod francuskih seljaka na imanjima i državnom posedu, imali bi praktičnu nastavu po fabrikama, da bi imali zaradu za stan hranu i druge potrebe. Postoji podatak da je 1917. bilo 1151 srednjoškolaca u Francuskoj iz redova našeg naroda, polaznika osnovaca na Korzici bilo je iste godine u 4 škole 193 đaka. Od našeg boravka na Korzici od 1915- 1918. beleži se najveći upis đaka u školskoj 1918. Zapisano je u Srpskim novinama na Krfu broju 103. da u školskoj 1918. ima upisano 347 đaka i to:
* U Bastiji 36 đaka
* Ajačiju koldž FOŠ 55 koldž
* Ajačio 5 učiteljske škole
* Bastija 6 ženska gimnazija
* Ajačio 38 ženska gimnazija
* Ajačio 23 produžena škola
* Ajačio 126 osnovna škola
* Bastija 15 osnovna škola
* Bokonjano 21 osnovna škola
* Učijani 24 osnovna škola
U periodu 1915-1919. na Korzici je bilo na oporavku i školovanju srpskog naroda oko 5.000, gde je zvanično postojalo praznično obeležavanje „Srpski dani na Korzici“ od 26. marta 1916. zapisa Zoran Radovanović u svojoj knjizi „Srbi na Korzici“. U istom tom vremenskom intervalu u selu Bokonjano bilo je smešteno oko 900. izbeglog srpskog naroda, gde smo čuli kazivanja 4. oktobra 2022. od meštana sela kada smo bili njihovi gosti. Tačan broj našeg naroda na Korzici nemože se u kratkom vremenu utvrditi jer arhivska građa je selektivna u više arhivski institucija i nije sistematizovano sređena. Ostaje još dosta traganja za građom koja postoji i treba da se istraži što ostaje obaveza istoričara i naučnih institucija u vremenu budućem, savremenom digitalizacijom sa kojom se olakšava u mnogome istraživanje.
Pored ovih statističkih podataka, ličnim istraživanjem u tabelarnom prikazu, tragom u više arhiva kao i dostupnoj i ličnoj literaturi, periodici i drugoj građi istražen je boravak našeg naroda Braničevskog kraja na prelepoj spasonosnoj Korzici. I ako nije nađen globalni spisak prispelih na ostrvo, veliki broj dece Braničevskog kraja zabeležen je u arhivskoj građi kao trag njihovog dolaska, školovanja i života na prijateljskom nam ostrovu Korzika francuske države, na čemu smo i danas veoma zahvalni.
Brod „Balkan” koji je transportovao srpsku decu između Korzike i Marselja
U Bastiji, Korzika, 8. oktobar 1916. na fotografiji četri generacije đaka, sa profesorima i direktorom škole
BRANIČEVCI NA OSTROVU KORZIKA
Spisak đaka sa Krfa u BASTIJI na Korzici *
| ime i prezime | mesto/grad | god.rođ | razred u god. | Napomene |
| Blagojević Aleksandar | Golubac | 1901. | V raz. 1916. | |
| Brkić Radivoje | Požarevac | 1899. | VI raz. 1916. | |
| Vlajić Aleksandar | Vel. Gradište | 1899. | V raz. 1916. | |
| Vujović Vojislav | Petrovac | 1897. | VIII raz.1916. | |
| Gavrilović V. Zlata | Požarevac | 1904 | III raz 1916 | |
| Gavrilović V. Sunčica | Požarevac | 1902. | I raz. 1916. | |
| Gavrilović V.Milan | Požarevac | 1907. | VIII raz.1916 | |
| Gajić Milisav | Lučica PO | 1904. | I raz. 1916. | |
| Gojković Slobodan | Neresnica KU | 1899. | VII raz.1916. | |
| Dimitrijević Zlata | Požarevac | 10. | III raz. 1916. | Osn. Škole |
| Dinić Mihajlo | Lučica PO | 1899. | VI raz. 1916. | |
| Dulić Vojislav | Brežane PO | 1900. | V raz. 1916. | Otišo u Poatje |
| Ivković B. Miroslav ** | Požarevac | 1900 | II raz. 1916. | Maj 1916. |
| Ilić M. Stanimir | Dubravica | 13. | ||
| Ilić Stoka | Dubravica PO | 1902. | II raz. 1916. | |
| Jakovljević Petar | Kobilje MC | 1898. | VII raz.1916. | |
| Jevremović Ilija | Požarevac | 1900. | VI raz. 1916. | |
| Krsmanović Dragoslav | Duboka KU | 1898. | VII raz.1916. | |
| Marinković Milorad | Požarevac | 1900. | VII raz.1916. | |
| Marković Svetolik | Drmno PO | 1899. | V raz. 1916. | |
| Mirković Budimir | Požarevac | 1900. | II raz. 1916. | |
| Mitić Miloje | Vel.Popovac PT | 1900. | V raz. 1916. | |
| Mitić Čedomir | Vel.Gradište | 1889. | VI raz. 1916. | |
| Naumović T Radomir | Petrovac | 16. | ||
| Nikolić Branislav** | Ljubičevo PO | 1902 | II raz. 1916. | Maj 1916. |
| Nikolić Dragutin | Požarevac | 1899. | VI raz. 1916. | |
| Popović Miodrag** | Vel. Gradište | ? | II raz. 1916. | Maj 1916. |
| Popović Stojan | Petrovac | 1902. | II raz. 1916. | |
| Ranković D.Vojislav | Požarevac | 1903. | I i III raz. | Završio u Bgd |
| Savić Jovan | Vel.Popovac PT | 1899. | VI raz. 1916. | |
| Simić Svetislav | Požarevac | 1899. | VI raz. 1916. | |
| Stojićević Radosav | Petrovac | 1899. | VII raz.1916. | |
| Stokić Aleksandar | Požarevac | 1900. | V raz. 1916. | |
| Tomašević Dragoljub | Petrovac | 1900. | V raz. 1916. | |
| Trajković Momčilo | Požarevac | 7. | ||
| Filipović Stojan | Žagubica | 1900. | III raz. 1916. |
* AS MPs Krf U/1-1916.
** Srpske novine Krf: april 1916- januara 1919.
Spisak venčani u BASTIJI na Korzici iz Braničevskog okruga
| ime i prezime | mesto/grad | g.rođ | civil | venčani |
| -Naumović Olga (udova poč.Miroslava Pantelića) -Stojanović Svetozar ** | Dubravica PO Svilajnac | 1893 1889 | učiteljica student | 26. 10.1917 |
** „Srbi na Korzici 1914-1918“ Z.Radovanović. Novi sad 2021.
Spisak rođeni u BASTIJI na Korzici iz Braničevskog okruga
| ime i prezime | mesto rođenja | god. rođenja | roditelji | napomena |
| Pantelić Srbislav ** | Bastija, Korzika | 7. 08.1917 | Olga Pantelić iz Dubravice PO udova, Svetozar Stojanović Svilajnac | rođen vanbračno |
** „Srbi na Korzici 191491918“ Z.Radovanović. Novi sad 2021
Spisak dece umrlo u BASTIJI , Korzika iz Braničevskog okruga* **
| ime i prezime | mesto/grad | g.rođ | razred | datum smrti i mesto |
| Brkića Radivoje | Požarevca | 1899 | VI raz | 29.02.1916 u Bastiji |
| Vlajković Ljubinko | Požarevac | 4. | dete | 29.03.1916 u Bastiji |
| Pantelić Slobodan, majka Olga, otac (pokojni) Miroslav, učitelji u Dubravici | Bastija/ Dubravica PO | 2.mes 1916. | dete | 13.06.1916 u Bastiji |
* AS MPs KRF U/1-1916
** Srpske novine br. 13 , 10.05.1916.g
Koledž Foš u Ajačiju, đaci gimnazije tri generacije sa profesorima i direktorom 1917.
Koledž Foš danas gde su naša deca sticala obrazovanje u vreme boravka u Ajačiju na Korzici, u poseti 4.10.2023.(spomenik je generalu Fošu)
Spisak đaka na dan 3.marta 1916 u AJAČIU na Korzici iz Braničevskog okruga *
| ime i prezime | mesto/grad | star god. | Razred u god. | Student |
| Andrejević M. Maksim | Požarevac | 1904 | čin. Poslove | |
| Dobričić Dragomir | Vel. Gradište | 15. | IV raz. 1916 | trgovine |
| Živadinović Milan | Požarevac | 17. | učiteljske | |
| Živanović Ž. Milan | Požarevac | 17. | IV raz. 1916 | Gimnazija |
| Miletić Radomir | Golubac | 15. | V raz. 1916. | Trgovine |
| Mišković Radoje | Petrovac | 18. | železničar | |
| Petković A.Milan ** | Požarevac | 1904. | IV raz. 1916 | osnovne |
| Petković A. Persida ** | Požarevac | 1903. | II i III raz. | osnovne |
| Petrović Radomir | Kučevo | 17. | trgovine | |
| Radovanović Borivoje | Požarevac | 16. | V raz. 1916. | Bogoslovije |
| Ranković Đorđe | Požarevac | 17. | trgovine | |
| Trifunović Živko | Petrovac | 17. | trgovine | |
| Filipović Lj. Božidar | Požarevac | 15. | IV raz. 1916 | trgovine |
* AS MPs Kf U/1-1916)
** Jelica Reljić- Srpski đaci na školovanju u izbeglištvu u toku I svetskog rata – Bgd. 2020.
Spisak umrlih civila u Ajačiu na Korzici iz Braničevskog okruga *
| ime i prezime | mesto/grad | god.rođ | god.smrti | Napomene |
| Miloradović P.Emilija | Dubravica PO | 1895. | 1918 | učiteljica |
* IA fond Vojske kraljevine Srbije, Vrhovne komande 3-A kutija 104, d 1-58)
Spisak umrlih na Korzici od 1915-1919. koji su postojali su nedovoljno poznati ili nedovoljno istraženi. Po kazivanju meštana Bokonjana na Korzici, prilikom posete 4 oktobra 2022.jedan broj umrlih je ekshumiran i prenesen u Srbiju, a ostali su preneseni na groblje Tije u Parizu gde je sahranjeno 747 srpskih vojnika i civila umrlih širom Francuske. Imena umrlih na Tijeu su često zapisivali francuski medicinari tako da su njihova imena i prezimena za dešifrovanje, enigma. Postoji jedan broj koji je neekshumiran ostao u Tulonu 27 vojnika na Savezničkom groblju San Mandrije, tridesetak u Nici, Marselju, kao i nekolko umrlih u manjim mestima Francuske gde mogu da se dešifruju imena u spiskovima arhiva grada ili pri gradskim upravama. Ostaje obaveza istraživača i zapisivača, da ne ostane zaboravljeno.
Spisak đaka u BOKONjANU na Korzici iz Braničevskog okruga *
| ime i prezime | mesto/grad rođ. | star-god. | Razred u god. | Napomena |
| Katić Miiodrag | Požarevac | 7. | I raz. 1916. | Živi u Ohrid Makedonija |
| Milovanović Natalija | Požarevac | 6. | I raz. 1916. | Živi u Bitolju Makedonija |
* AS MPs Krf U/1-1916
Vila „Chalet“ (Šalet) škola u Bokonjnu 1916 – 1917.
Vila „Chalet“ (Šalet) škola danas u Bokonjnu, 4. oktobra 2022.
Srpski izbegli narod u Bokonjanu na Korzici 1916.
Ajačio 1916. izbegli srpski sveštenici na Korzici
Spisak sveštenika na Korzici 1916-1918. iz Braničevskog okruga*
| ime i prezime | mesto/grad | raspređen kao | vratio se | umro u |
| Đorđević Dušan | Desine VG | paroh desinački | eshumiran | Mon Feran 1918. |
| Ilić A. Panta | Oreovica ŽA | namesnik | došao kući | / |
| Papović Petar | Melnica PT | paroh melnički | došao kući | / |
| Budimirović Nikola ** | Brežane PO | Bio kum deteta iz Konjevića, Čačka | nepoznato |
* AJ F-69 fasc.116-118
** „Srbi na Korzici 191491918“ Z.Radovanović. Novi sad 2021.
Na osnovu istorijskih saznanja o Korzici u I svetskom ratu i značaju za srpski narod, potomci slavnih predaka Požarevca, Beograda, Kruševca, Niša, Velikog Gradišta, Ljubovije i Beograda u večernjim časovima 2. oktobra 2022. autobusom uputiše se prema Korzici. Preko bivši republika Jugoslavije i italijanskih regija: Venecije Đulije, Veneta, Emilijano Romanje, gde u prelepu Toskanu stigosmo u rane jutarnje sate na obalu sredozemlja Ligurskog mora i blizu luke Livorno.
Ukrcavanje na brod za Korziku planirano je u popodnevnim satima, što zanači da je imalo dovoljno vremena da se obiđe čuvena prelepa Piza koja je smeštena na reci Arno, par kilometra od ušća u Ligursko more i grada Livorna. O arhitekturi romanike i gotike Pize, naročito njenog Duomo zvonika (Kosog tornja), Duomo katedrale i Duomo krstionice, medijski je sve rečeno o vrednosti, zato je i uvrštena kao svetska baština. O nekim detaljima vredno je zabeležiti: sam nastanak grada Pize dosta je misteriozan kaže se da je nastao u močvari od reke Arno i blizini njenog ušća u Ligurskog mora kroz vekove. Gradnja prelepog tornja Duomo zvonika je započeta 1173-1185. kada se prekida zbog utapanja u močvaru gde njena kosina nastaje baš tokom gradnje prilikom utapanja. Gradnja je zbog toga dovršena tek 1360 .godine. Godinama je kosina ponovo nastajala sve veća da bi 1990. bilo zabranjeno koršćenje sve do 2001. kada je nagib tornja vraćen za 44 cm i otvoren ponovo za turiste. Katedrala Duomo i krstionica Duomo sagrađene su 1064-1118. Zanimljivost da je katedrala Duomo sagrađena na mestu vizantijske crkve Svete Reparati a gradnja katedrale je u obliku latinskg krsta i sva ta arhitektura nalazi se i danas na trgu Kampo de Mirakoli u Pizi.
Vreme obilaska Pize je nadomestilo vreme do polaska feribota za Korziku i luku Bastiju, te naše ukrcavanje na feribot nasta u jednoj od najvećih luka na Mediternu, Livorno. Grad i luka Livorno nasatala je takođe u močvarnom području reke Arno poput Pize na obali Ligurskog mora. Luku su sagradili Rimljani kad i nastaje od malog mesta pomorski grad sa međunarodnom trgovinom i izazovom moćnih civilizacija koje bi da vladaju lukom. U ranom periodu vladali su Livornom, stari Grci, Kartaginjani, Ostrogoti, kada dolaskom Rimljana sagradiše luku i vladaše do dolaska Vizantije.
U srednjem veku dominacijom gusara i njihove pljačke morima, luka je pretrpela mnoštvo razaranja. Njena pristaništa i danas govore o tom vremenu gde su prilazi vezovima za brodove poput lavirinta gde samo vrsni moreplovci mogu dobrim manevrima da pristanu. Izvan luke je ogroman lukobran koji štiti luku od varvara ali i od velikih golfskih struja Mediterana iz Đenovskog zaliva. Vladanje lukom od strane Firence i preprodavanjem od čuvene porodice Mediči Đenovljanima ostaje u vlasništvo sve do ujedinjenja Italije, kad luka postaje u službi svoje zemlje i njenog naroda. Ukrcavanjem na feribot koji je grandiozne visine, luku sa palube panoramski ugledasmo kao na dlanu, grad Livorno, i krenusmo prema francuskoj Korzici.
Isplovljavanjem iz luke na pučinu Ligurskog mora, nakon kraće plovidbe nađosmo se u vodama Tirenskog mora i blizini toskanskih arhipelaških ostrva sa najpoznatijim ostrovom Elba. Ostrvo poznato po zatočeništvu Napoleona Bonaparte posle poraza kod Lajpciga aprila 1813. i kada rojalisti sa saveznicima preuzeše vlast u Francuskoj i vratiše na presto Luja XVIII. Polovinom aprila 1814. Napoleon biva zarobljen prilikom bekstva i estradikcijom ga odvode u zatočeništvo na ostrovo Elbu. Na ostrvu ostaje do 26. februara 1815. kada beži sa ostrva. Ponovo diže Francusku u svojim osvajačkim namerama u velikoj bici kod Vaterola 18. juna 1815. gde gubi i tu poslednju bitku, kada od saveznika i koalicionih partnera biva zarobljen i odveden na vulkansko ostrovo Svete Jelene u južnom delu Atalantskog okeana.
Feribot na liniji Livorno-Bastija
Deo starog jezgra luke i grada Livorno, pogled sa palube feribota
Prolaskom toskanskim arhipelagom i ostrava Elbe, preosta još oko 50 kilometara do ostrova Korzike. Zalazak sunca se približavao horizontu na razvođu Tirenskog i Ligurskog mora, gde najavljuje veče u tom širokom Đenovskom zalivu sa jesenjom laganom burom, u čijem zalivu se spremaju golfske struje preko Apenina na Balkan, donoseći vremenske prilike i neprilike. Azori ili prelepa Azurna regija južne Francuske u svom okrilju jugoistočnog dela, čuva velelepno i harizmatično ostrovo Korziku. Na zalasku sunca i pojavom sumraka, ukaza se u izmaglici severni deo Korzike i njegovo malo poluostrovo. Na njemu pojaviše se svetlucanja poput žižaka u podnožju oštrih vrhova planinskog masiva, što ukazuje da je nasljeno mesto. Ne zadugo pojavi se svetlost grada u svojoj lepoti duž obale više kilometara. Grad Bastija! Glavni grad koji se nalazi u Gornjem departmanu administrativne podele ostrava Korzike. Bastija koja je prva prihvatila izbegli srpski narod 1915. gde nađe utočište u prvom naletu više hiljada naše nejači. Pristajanjem u luku nastaše komentari naših potomaka o dolasku naših predaka. Nasta empatija kada sećanja naviru. Po pristizanju u luku Bastije nas je čekao udoban smeštaj u jednim od prestižni hotela, za razliku od naših predaka. Posle dužeg puta odmor nam dobro došao. Tako mi danas potomci stigosmo na Korziku.
Ostrovo Korzika danas.
Ostrovo Korzika je jedno od četiri najveća ostrova u Sredozemnom moru. Nalazi se u severoistočnom delu Mediterana i pripada Republici Francuskoj. Ostrvo je u razvođu dva mora Ligurskog i Tirenskog gde omeđava takođe poznati Đenovski zaliv. Dugačko je 183 km, a najšire 83 km i pruža se, sever-jug, gde deli granicu Francuske u moru sa Italijom. Obale Korzike su duge preko 1000 km sa fjordovima i zalivima i ima preko 200 izvarednih plaža, što čine i osnovu turističke privrede. Uz proizvodnju voćarstva, maslina, južnog voća, kestena, vinove loze, uzgoj stočarstava, lovstva, ribarstva, šumarstva i pomorstva, čine jedan zaokruženi proces privrede ostrva koje donosi ekonomski prosperitet i blagodet građanima Korzike. U administrativnoj podeli Francuske na 27 departmana, ostrovo Korzika je podeljeno na dva departmana, gornji departman sa glavnim gradom Bastija, i južni departman sa glavnim gradom Ajačijom. Stanovništvo Korzike danas je 339.178 stanovnika za razliku iz popisa 1913. kada je bilo 299.898 stanovnika i čiji natalitet je porastao samo oko 39.000 stanovnika za 110 godina, što govori da prostorna površina ostrva je činila racionalnost, ili po mentalitetu Korzikanci su narod koji „nikud ne žuri“. Geografska površina ostrva je zastupljena isključivo planinskim masivima pokrivenim najčešće sa makijom šikarskim drvetom, sa proplancima i ravnim površinama koje Korzikanci maksimalno koriste u obradivo zemljište. Infrastruktura je izuzetno rešena na čitavom ostrvu, putni, železnički i vodeni saobraćaj. Planinski masivi izdižu se preko 2500 m i ima ih oko 20 planinskih vrhova što je kuriozitet za ostrovske prilike. Najviši vrh je Monte Čito 2.707 m, Monte Rotondo 2.625 m i drugi. U jednoj takvoj krševitosti izuzetan je potencijal voda, planinski reka, čak i jezera. Na ostrvu preovlađuju 3 klime, mediteranska, na 585 m zimska i kišna proleća.
Istorija ostrova Korzike je izuzetno burna, čiji narod nikada nije prihatao pokoravnje i osvajanje ostrova gde i danas traži svoju autonomiju. Kroz istoriju Korzika je bila najpre pod starom Grčkom, sve do 237 p.n.e. kada Kartagina osvaja, zatim Rim, Ostrogoti, Vizantija, biva i pod Arapima, Lombardima, u srednjem veku pod Republikom Đenovom. Dolaskom Francuza 1553. godine, Korziku definitivno i otkupljuju 1768. koja je i danas u okviru Republike Francuske. Inače zvanični jezik Korzike je francuski, ali i i njihov regionalni jezik i danas je takođe zvanično zastupljen na čitavoj Korzici. Pored znamenitih Korzikanaca na ostrovu je rođen vojskovođa, general, kralj, car, i najveći hrizmatični osvajač Napoleon Bonaparta u gradu Ajačiju 15.avgusta 1769. gde i danas ima svoj muzej i muzejsku otvorenu rodnu kuću u rodnom gradu. To je Korzika danas.
Korzika sa ucrtanim mestima boravka Srpskog naroda 1915-1918.(podvučeno)
Bastija u večeri našeg dolaska 3.10.2022.
Bastija, nekada Ženska gimnazija srpske dece 1916-1918. danas državna institucija
Jutarnji sati posle prespavane noći na Mediteranu u Bastiji očekivao nas put u južni deo Korzike, mesto Bokonjano i grad Ajačijo. Prolazeći našim autobusom dužinom grada nekoliko kilometar, jer čitav grad leži na obali, sa ne velikom dinamikom saobraćaja jer Korzikanci nikada ne žure, strpljivi i hladnokrvni. Ispred nas nedaleko luke, katedrala nadvisuje grad, a blizu katedrala dvospratnica koja za vreme boravka naše dece na oporavku u Bastiji 1916. pohađala gimnaziju sve do 1918 godine. Danas taj objekat je takođe u funkciji državnih institucija Korzike.
Krećući se južno od centra prolazimo kroz deo grada koji se zove Lupino, predgrađe 1915. a danas skoro u jezgru grada. Predgrađe Lupino decembra 1915. prima prvi izbegli srpski narod iz Srema, Banata, Like, Boke Kotorske, Dalmacije na oporavak i brine o njima kao o svojima. Na kraju kvarta Lupino nalazi se velelepni stadion FK „Bastije“, francuskog prvoligaša nekada, u kome je najbolji jugoslovenski i srpski fudbaler XX veka Dragan Džajić igrao od 1975-1977. i koga Korzikanci nazvaše tada popularno „Džadžik“. Izlaskom iz grada put nas vodio kroz planinske masive ostvljajući obalu Tirenskog mora. Magistrala koja vodi prema jugu i gradu Ajačiju krivuda kroz prelepa planinska sela koje takođe povezuje uskotračni kolosek motornog voza, paralelno do Ajačija. Šumoviti predeli četinara, hrasta i šipražja makije, čine vegetaciju netaknute prirode, mediteranske klime za život naroda Korzike i zadovoljstvo hodočasnika.
Železnička stanica Bokonjano
U jednom takvom prirodnom okruženju planinske kotline, njenom povijarcu, pred nama selo Bokonjano u svojoj veličini koje u teškim vremenima 1915-1918. sačuva 900 naše nejači u svom ne velikom mestu, od dečice do vremešni oboleli staraca, žena. Znajući za taj podatak, poželeli smo da posetimo te plemenite ljude i odamo dužno poštovanje toj plemenitosti i rodoljublju što učiniše za nas. Ulaz u selo Bokonjano je posebno uređen od magistralnog do centra sela, gde nas dočekaše domaćini, predstavnici vlasti, aktivisti i jedan broj humanih i rodoljubivih ljudi. Pre svega gradonačelnik Bokonjano Ahil Martineti, Žak Kazamarta predsednik jedne velike i humane organizacije „ Pera Pace, Pour la Paix“ (organizacija „ZA MIR“) sa sedištem u Ajačiju, kao i čovek koji je držao vezu sa našim Udruženjem, Žan Dominik Aufri novinar uglednog lista Korzike i drugi. Uz srdačnu dobrodošlicu i besede gradonačelnika sa posebnom izložbom fotografija na velikim panoima postavljenom u čast našeg dolaska, našeg izbeglog naroda na Korzici koje ne ostavljaju ravnodušnost. Posebno zadovoljstvo i radost za nas je prisustvu gospođe Olge Stefanović, naše gore list rođene u selu Olene nedaleko Bokonjano iz mešovitog braka, dede Srbina iz Jagodine i bake Francuskinje sa Korzike.
Razmena poklona gradonačelnika g.Martinetija i predsednice Udruženja g Ranke
Olga Stefanović srpskog porekla živi na Korzici
U razgovoru sa našim domaćinima u institucijama opštine Bokonjano
Vidno obradovana g.Olga ali nažalost od srpskog jezika ništa ne razume, čak dedin odlazak sa Korzike nije joj poznat, ni gde je otišao. Nakon razmene poklona i u znak zahvalnosti obraćanje predsednika Udruženja potomaka Požarevca, Ranke Petruševske na srdačnom dočeku i gostoprimstvu, kao i upućenom zahtevu od strane člana predsedništva Saveza potomaka ratnika Srbije 1912-1920. Beograda, Slavoljuba Stojadinovića za gradonačelnika Ajačija o trajnoj saradnji naša dva grada Požarevca i Ajačija, u znak zahvalnosti što korzikanski narod učini za naš izbegli narod od 1915-1918.godine. Prijemu je prisustvovao i potpredsednik Saveza potomaka … Beograda Sreten Cvetojević, kao i svi putnici hodočasnici iz pomenutih gradova. Uz posluženje koje su nam domaćini pripremili, srdačnih razgovora i razume se zajedničkog fotografisanja za sećanja nas potomaka na boravku u prijateljskom i zahvalnom narodu Korzike. Boravkom u Bokonjano zajedno sa domaćinima nastavismo posetu zgradi ondašnje škole i mestu sahrane umrlih u Bokonjanu u vreme boravka na katoličkom groblju preko puta zgrade bivše osnovne škole za srpsku decu.
Po kazivanju domaćina i zapisima, škola je onda bila u privatnom vlasništvi koju je otkupio naš Potporni fond i danas postoji kao etno objekat označen putokazom, tablom da je to srpska škola. Najverovatnije u dogledno vreme muzej istorije u Bokonjano. Uz zajedničke, snimke ovekovečismo i taj trenutak ispred tadašnje škole.
Preko puta škole, groblje Bokonjano na kome su sahranjivani zajedno sa meštanima umrli i izbegli srpski narod na Korzici od 1915-1918 godine. Po kazivanju meštana Bokonjano i postojećih zapisa, najpre je rodbina prenela svoje u Srbiju posle 1919. da bi kontinuiranom ekshumacijom svih umrli na Korzici i južnoj Francuskoj od 1931. nakon osvećenja groblja Tije kod Pariza tamo preneli sve ostale umrle do 1937 godine. Danas na groblju Tije ima sahranjeno 747 umrlih vojnika i civila. Svojim zahtevom jedino je ostao na groblju u Bokonjanu samo doktor Gustav Hakl, rođen 16. aprila 1883. najverovatnije češkog porekala koji je pobegao iz Zagreba 1914. na Korziku gde je lečio narod Korzike, ali najviše srpskog naroda koga su svi voleli. Druženjem sa srpskim narodom uzima i srpsko državljanstvo i kao takav umire .3 maja 1918. u susednom selu Koraći i sahranjuje se među Srbe u Bokonjano, gde na grobu i danas piše epitaf na srpskom jeziku. Mi, potomci Požarevca znajući dela tog velikog humaniste koje zapisa Zoran Rovanović u svojo knjizi „Srbi na Korzici“ dolaskom na njegov grob uz polaganje venaca i cveća odasmo dužnu zahvalnost tom veliko rodoljubu koji se nažalost nije oženio od obaveza koje je pružao svojim znanjem i etikom narodu Korzike i svom srpskom narodu kako se deklarisao. Evocirajući uspomene na poginule i postradale tokom Prvog svetskog rata, domaćini nam rekoše da je na Solunu-Istočnom frontu bili preko 300.000 hiljada francuskih vojnika od kojih je ostalo 70.000 hiljada poginulih, među njima i veliki broj Korzikanaca i koji su sahranjeni nama poznatom Bitoljskom groblju. Posetom grobu dr Gustava Hakla, i toplom gostoprimstvu naših domaćina završismo naš boravak u Bokonjanu, te uz zahvalnost i srdačne pozdrave uputismo naš poziv da nastavimo saradnju naša dva grada, jer je to dug prema našim precima. Zatim krenusmo istorijskom mediteranskom gradu Ajačiju u kome ima još dosta traga našeg prisustva u tim teškim ratnim godinama.
Udaljenost grada Ajačija od Bokonjana je 40 kilometara i koji leži u prelepom zalivu sa mirnim morem, obalama, plaža čitavog zaliva, marinama i velikim prekookeanskim brodovima. Jednom rečju Mediteran u svojoj lepoti! Mediteransko sunce izmamilo kupače oktobarskih dana čitavom plažom. Grad okupan suncem i ponudama kako to može samo mediteran da pruži, od suvenira, prelepog sladoleda i razume se bogate korziskanske trpeze sa najsvežijim proizvodima. Arhitektura grada dominira starim sačuvanim jezgrom. Umiven veselim bojama kako je to i Mediteranu svojstveno. Trgovi sa palmama i cvećem Mediterana koje je preko cele godine u najlepšem cvetu.
Delegacije naša dva grada na grobu dr Gustava Hakla u Bokonjanu
Epitaf na grobu velikog humaniste i prijatelja dr Gustava Hakla sa svežim cvećem
Saobraćajna gužva normalna bez ikakvih sirena i nervoza, mirna i nezapažena iako mnoštvo automobila. Takvi su Korzikanci nigde ne žure i uvek ljubazni. Trgovi dominatni spomenicima, ko drugi do Napoleon u svom sjaju, do njega trg njegovog generala Foša u svom oreolu blista na postamentu belog mermera. Tu u blizinii njegov car Napoleon Bonaparta na konju sa neizbežnim obezbeđenjem, jer njegova životna harizma i osionost uvek je tražila takvu zaštitu. Nema turiste koji ne zastane i zabeleži jednu takvu harizmatičnu ličnost. Nedaleko od tako grandioznih spomenika i velikih trgova rodna kuća Napoleona Bonaparte u istina skromnog izgleda buržujske osvajačke porodice, kuća muzej sa svim raskošima unutar poput Versaja i baroka koji je posedovao taj veliki vojskovođa, general, kralj, car i na kraju zatočenik Svete Jelene posle propasti bitke kod Vaterloa. Nažalost, tamo i umire 1821. godine kada ga Francuzi donose u Pariz u Dom invalida gde svaki putnik i namernik obiđe taj njegov sarkofag koji stoji u holu na pijedestalu, i osvaja i danas turiste bez trunke griže savesti njegovih hirova kojih se ne odriče njegov narod. Grad Ajačio u vremenu 1915-1918. za izbegli srpski narod bio je gostoprimljiv, i veoma dobro pripremljen, naročito na zbrinjavanju obolele naše dece, žena i staraca u improvizovanim bolnicama i školama. Pored osnovnoh škola, koledža, gimanazije, učiteljske škole, zanata naši studenti su pored veoma brzog stečenog znanja odlazili na univerzitete, Francuske, Veliki Britanije i Švajcarske. I danas te škole postoje u Ajačiju, prestižni koledž Foš, današnja zgrada opštine bila Gimnazija za našu decu i druge. Bilo je i naših đaka Požarevljana na školovanju koji svoje školovanje nastavili povratkom u Požarevac. Obilazeći grad njegove restorane, prodavnice, odlazak i do plaže, prelepo proveden dan u tom glavnom gradu Južne Korzike, istorije i danas turizma za sve uzraste.
U svojoj istoriji pretrpeo je sve istorijeke događaje kroz vekove i ostao svoj na svome gde ambicije još postoje kao svojoj autonomnosti u Republici Francuskoj. Prelep geografski položaj Korzike, blagodet koju čuvaju, iskazuju je kroz vreme razvijenog turizma što mami na povratak u neko skorije vreme.
Sunce u Ajačiju na zalasku, veče u najavi, put za povratak u Bastiju nas čeka kroz krševite predele Korzike i njenih prelepi šuma. Čeka nas i šum Tirenskog mora na obali hotela Bastije. Čeka nas miran i udoban san jer pred nama je sutra put srednje i severne Italija, razume se i Jadransko more.
Jutro na Mediteranu mirno, Tirensko more blagim talasima nagoveštava dobru plovidbu, lagano ukrcavanje nas potomaka na istom feribotu i ubrzo isplovljavanje iz luke na liniji Bastija preko toskanskog arhipelaga nazad u Livorno. Doručak na brodu već nas čeka i ostale putnike. Za nepuna tri ipo sata luka Livorno pred nama. Naš autobus postavi se među prvima na keju luke, i ukrcavanje obavismo veoma brzo. Nastavismo put preko Livorna, pored reke Arno i svetske baštine u Pizi, kroz jednu od najlepši regija u Italiji,Toskanu, u njen severni deo i jednu od najveći banja u Italiji, Montekatini. Odmorni, brzo nas smestiše u hotel, i onda obilazak banje i udobnosti restorana sa čuvenim lepim italijanskim sladoledima. Banja Montekatini je grad sa santorijumima i specijalizovanim klinikama u grandioznim objektima tako da podseća na klinički cetar što to i jeste. Nema dovoljno zelenila osim visova od Apeniskih planina koji se izdižu iznad grada te postoji gondola da se grad sagleda sa planine. Vrnjačka banja, Soko, Koviljača, Niška, i ostale u Srbiji su banje koje mogu dostojanstveno da ponude usluge kao naj reprezentativnija lečilišta Evrope.
Odmor u banji Montekatini veoma udoban, tako da jutarnji sati i polazak na dalje putovanje sa elanom, a čekalo nas je Jadrnsko more i jedna od 5 najmanji država, Republika San Marino. Jedna je i od najstarijih država na svetu, nastala 301 godine koju je po predanju stvarao Sveti Marin klesar sa ostrva Raba u Dalmaciji kada je došao na brdo istočnog dela Apenina, Monte Titano 739 m i sagradio crkvicu kako bi sačuvao
Napoleon Baonaparta u svom rodnom gradu
Rodna kuća sa muzejom Napoleona
Hotel danas u Ajačiju, 1916- 1918. Licej – gimnazija nekad
tadašnjeg rimskog cara Dioklecijana od antihrišćana. Od tada pa sve do Garibaldija ujedinitelja Italije, država San Marino uvek je bili nezavisni od svih rimskih papa, raznih osvajača koji su joj uvek davali autonomiju. To je poslednji učinio i ujedinitelj Garibaldi. Danas je San Marino jedina država koja nikom ništa ne duguje, nema nezaposleni, turizam je glavni izvor privrede. Po opredelenju je republika sa parlamentom i uvek dva predsedavajuća na pola godine. Danas je najstarija Republika na svetu. Stara zdanja i spiralni putevi vode do vrha tvrđave Guaita što u prevodu znači „čuvar straže“. Obilaskom te najmanje države spustismo se u podnožje tog prelepog turističkog miljea na obalu Jadrana. Mondensko letovalište Rimini u večernje sate na večeru i odmor na obali Jadranskog mora. U svanućeg novog jutra osta nam put severne Italije, Tirola i njegovih visoki i krševiti Alpa.
Tvrđava San Marina GUAITA u prevodu „stražar“
Put preko središta regija kojim smo došli, Emilije-Romanja i Veneta, nastavismo do krajnjeg severa Italije u regiji Trentino-Aldo Adiđe u deo Tirola koji pripada Italiji. U malom mestu Tarvizo na tromeđi Austrije, Italije a zatim skretanje pod uglom od 90% na granicu Slovenije prema svetskom nordijskom ski centru Planica. Jesenja vegetacija dela Tirola po dno Julijskih Alpa je slikarski pejsaž, proplanaka, planinskih seoskih kuća, borova i četinara, planinsko goveče na pašnjaku, kozlaci za sušenje sena i beskonačni alpski planinski povijaraci. Sa Mediterana na Alpske vrhove! Pred nama alpska kotlina a na kraju kotline triglavski vrhovi. Sa desne, zapadne strane kotline, skakaonica do skakonice. Ukupno 8 skakaonica, od najmanje za pionire i početnike skakače, do onih svetski disciplina od 120 m. doo letaonice od 220 metara. Ski centar Planica je jedna od njvećih 5 skakonica u svetu. Održavaju se sva svetska takmičenja kako nekad u Jugoslaviji, tako danas i u Sloveniji. Ski skokovi, nordijska takmičenja su redovna takmičenja kako Evropska tako i svetska takmičenja. Slovenija je danas jedna od vele sila u sportovima ski skokova. O značaju Planice kazivaše jedan od članova uprave i to iscrpno sa obilascima teretana,hale pod snegom kojeg drži temperatura u čvrstom stanju i bezbroj članova kluba na skijama od pionira do veterana. Posle takvog lepog doživljaja na oko 2000 metara sa Mediterana na Planici naše putovanje približilo se kraju. Smeštaj na pansionu takođe po dno Triglava u mestu Radovljica na ušću Save Bohinjke i Save Dolinke, koje načiniše reku Savu i koja nstavi svojim tokom do ušća u Dunav. Jutarnji sati posle odmora i doručka u planinskom hotelu Radovljica, uobičajeno je da se uvek poseti Bledsko i Bohinjsko jezero kada smo u Sloveniji a usput i Ljubljana.
Time zaokružismo naše hodočašće na Korzici i sećanja na naše slavne pretke, koji nam omogućiše da pored obilaska njihovi memorija, vidimo kulturu i dar prirode drugih naroda. Ima nas još razasutih, nastavićemo da ih posećujemo, jer dok su im potomci živi preci nisu zaboravljeni.
IZVORI I LITERATURA
*Slavica Popović Filipović: Srbija u Velikom ratu ,Sekcija istorija
medecine, Srpsko lekarsko društvo, Beograd 2017.
* Nastavnik, List profesorskog društva, knjiga, XXVII , 1914-1919. Beograd 1919.
* Luka Gorgolini: Prokleti sa Azinare, Novi Sad 2014.
* Jelica Reljić: Srpski đaci na školovanju u izbeglištvu tokom I Svetskog rata,
Arhiv Srbije, Beograd 2020.
* Luka Nikolić: Srbijo majko maćeho, Čajetina 2010.
* Časopis Udruženja potomaka … Braničevski svetionik br 4. Požarevac 2016.
* Mihajlo M. Đokić: Naši na Korzici, Beograd 1923. str.52
* Zoran Radovanović: Srbi na Korzici, Novi Sad 2021.
* Srpske novine-Krf:
15 marta 1916. br.1, 7. aprila 1916. br.8, aprila 1916. br. 107,
7 septembra 1917. br.109, 12. sept. 1917 br.149. 7. decem. 1917.br.150,
16. decem. 1917. br. 86, 21. jula 1918. br.103, 30. avgusta 1918,