Turizam je veliki pokretač investicija, kreira nova radna mesta i nove poslovne prilike u destinacijama u kojima se razvija. Grad Požarevac zbog pozicije na kojoj se nalazi, usred plodnog Stiga, poslednjih godina postaje pravi primer za to. Kroz seriju tekstova na portalu „Trag“ prikazaćemo turističku ponudu, koja je velika i raznovrsna i obuhvata kulturne destinacije kao što su muzeji i galerije, zatim duhovne centre u gradu i okolini, kao i manifestacije koje neguju tradicionalni duh.
Čačalica je brdo koje se nalazi iznad Požarevca, na 203 metra nadmorske visine. Na ovom mestu, kako svedoče turski spisi, pre 300 godina nalazilo se močvarno i neprohodno područje.
Brdo pripada vencu Sopotska greda i ona predstavlja poslednji obronak Karpata. Park obuhvata 24 hektara, od čega je 18 hektara pod šumom i jedno je od omiljenih šetališta Požarevljana i gostiju grada, a na ulazu se nalazi i moderna teretana na otvorenom. Na ovom prostoru nalaze se tri spomenika, nekoliko spomen-ploča, kao i Ekološki dom, veličine 392 kvadratna metra, koji je započet 1997, a završen 2018. godine i nakon rekonstrukcije krova poveren je požarevačkom Centru za kulturu na korišćenje i upravljanje.
U istorijskim spisima pominje se i kao mesto gde je sahranjen Jovan Vukomanović, brat kneginje Ljubice, koji je poginuo u borbi za Požarevac 1815. godine. Kneginja Ljubica posadila je pored njegovog groba jablan i jelu, kao simbol ljubavi brata i sestre. Čačalica je imala i strateški značaj u odbrani ovog dela Srbije od Austrougara i Nemaca. Srpski vojnici su sa ovog položaja topovima i mitraljezima branili Srbiju u Prvom svetskom ratu. U Drugom svetskom ratu je postala brdo smrti – kosturnica. Šuma je posečena, a Čačalica je ogolela. Okupator je na brdu streljao na hiljade neznanih boraca za slobodu. Sve do Drugog svetskog rata, kada je postala poligon za obuku vojnicima Jugoslovenske vojske, bila je takozvano „ničije brdo“. Čačalica je vezana za strašne zločine, jer je tu prema istorijskim podacima od 1941. do 1944. godine streljano 3000 antifašista i civila. Mesto na kome počivaju posmrtni ostaci obeleženo je spomenikom izvedenim u formi zida sa puščanim udubljenjima i simbolima koji obeležavaju streljanje žrtava.
Nakon rata počelo je masovno pošumljavanje, na kome su angažovani pre svih učenici Požarevačke gimnazije. Odvodni kanali, kojima je odvođen višak vode sa ovog mesta, otkopani su 1958. godine. Na taj način flora je postala bujnija, a prostor je dobio na značaju i postaje interesantna oaza za odmor i rekreaciju Požarevljana. Memorijalni kompleks posvećen žrtvama Drugog svetskog rata i antifašističkoj borbi formiran je 1962. godine. Spomen park Čačalica je proglašen za „Znamenito mesto” 1973. godine, a 1979. godine postao je i kulturno dobro od „Velikog značaja za Republiku Srbiju“.
Spomenik streljanim rodoljubima 1941-1944
Spomen park Čačalica formiran je na brdu gde je u periodu od 1941. do 1944. godine streljano oko tri hiljade ljudi. Prvobitno je ovde 1944. godine bio podignut jedan veliki i osam manjih krstova, a zatim su u više navrata podizana različita spomen obeležja žrtvama nemačke okupacije. U spomen na te žrtve otkriven je 1962. godine spomenik čiji su autori arhitekta Bratislav Stojanović iz Beograda i vajar Stanislav Mićić iz Zagreba.
Spomen-kosturnica palih boraca Crvene armije 1944. godine
Spomen-kosturnica u kojoj je sahranjen 441 borac Crvene armije otkrivena je 1962. godine. Projekat kosturnice uradio je arhitekta Bratislav Stojanović. U nju su preneta tela crvenoarmejaca poginulih 1944. godine na teritoriji od Rudne Glave do Mladenovca. Simbolično je 1967. godine ovde zasađena 441 bela breza doneta iz Podmoskovlja u Rusiji.
Spomenik slobode i pobede nad fašizmom „Zvezda“
Treći spomenik u ovom memorijalnom parku podignut je 1985. godine u čast pobede nad fašizmom. Autor spomenika „Zvezda“ je vajar Milorad Tepavac.
Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo je tokom 2011. godine izveo kompletnu sanaciju Spomenika streljanim rodoljubima i Spomen kosturnice crvenoarmejcima.
Spomen-ploča stradalim Jevrejima
Građani Požarevca su 2009. godini postavili spomen-ploču u znak sećanja na sugrađane jevrejske nacionalnosti stradale u holokaustu. Na ploči su uklesana imena 27 stradalih Jevreja iz Požarevca. Najviše njih streljano je 9. decembra 1941. godine na Banjici, a neki su likvidirni na beogradskom Sajmištu.
Park zauzima bitno mesto u urbanoj strukturi grada sa više od retkih 190 dendroloških vrsta i 95 hiljada sadnica, kao i veliki broj sitnih životinja. Čačalica predstavlja jedinstvenu zelenu oaza i „pluća“ grada, a po formi, sastavu i funkciji slična je botaničkoj bašti. Sa pojedinih delova brda vidi se gotovo cela panorama Požarevca.
– Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „U čast Požarevca i Ljubičevca“, koji sufinansira za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja na teritoriji Grada Požarevca u 2023. godini
– Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Izvor: Trag.rs / spomenicikulture.rs
Foto: Trag.rs